Zijn linkshandigen werkelijk creatiever en slimmer? Christiaan Weijts, linkshandig schrijver, meent een verklaring te hebben.
·
· Christiaan Weijts NRC.nl, 13 augustus 2014
Hoewel er geen officiële ceremonies voor zijn georganiseerd is het vandaag wel internationale Dag van de Linkshandigen. Misschien is het een ideetje om alle linkshandigen een ontbijtje op bed te brengen – met gespiegeld bestek en een koffiemok met linkeroor.
Maar weet u wel bij wie u dit moet bezorgen? Hoeveel linkshandigen kent u uit uw eigen kennissenkring?
Afgelopen weekend zat ik in een cirkeltje verjaardagbezoekers en toen pas viel me op dat twee schoonfamilieleden hun taartvorkje in hun linkerhand hielden. Talloze kerstdiners lang had ik niets bijzonders aan ze gemerkt en toch zijn ze lid van de sinistere club.
Opmerkelijk: we kunnen feilloos aanwijzen wie er homoseksueel is of Joods, en zelfs de vegetariërs weten we er vaak wel uit te vissen. Maar linkshandigen? Nee.
Verborgen minderheid
Toch moet één op de tien het zijn. Ze vormen een verborgen minderheid, eentje die nooit als groep vervolgd is en zich nooit als groep heeft verenigd. Ze delen een handicap die geen handicap is. Er wordt geen geld voor ze ingezameld. Toch zijn ze anders.
Totdat ik op mijn zesde mijn eerste vulpen kreeg, had ik daar nooit bij stilgestaan. Iedereen in de klas kreeg dezelfde pen, een groene. De mijne was rood. Daar zou de inkt ‘op een andere manier uit komen’ of iets dergelijks. Het precieze verhaal ben ik vergeten. Wel zie ik mezelf naar dat object turen – het object waar ik later mijn brood mee zou gaan verdienen – als naar een stoplicht. Rood is fout, groen is goed: dat was ons vanaf de kleuterschool al ingepeperd.
Denk aan blikopeners, ringbandmappen waarvan de spiraal afdrukken perst in je dierbare linkerhand
De pennenfabrikant koos de kleuren vast argeloos, maar onbewust gehoorzaamde hij aan de eeuwenoude neiging om links met het kwaad te associëren, het sinistere. In grote delen van de wereld is de linkerhand de onreine hand, waar je je gat mee afveegt. Duivels en heksen zijn op schilderijen linkshandig. De schurk komt op het toneel van links op. Ik mocht blij zijn dat ik niet elders of een generatie eerder geboren was, toen je al dan niet met slaag terug de rechtshandige kudde in werd gedreven.
Al vrij snel gebeurde er iets wat ik later van veel linkshandige lotgenoten hoorde: de afwijking werd een heimelijke bron van trots. Zeker toen ik eenmaal de lijstjes van beroemde linkshandigen onder ogen kreeg. Hoewel maar zo’n 10 procent van de bevolking ertoe behoort, telt het sinistere gilde buitensporig veel legendarische kunstenaars (Michelangelo, Leonardo da Vinci, Rubens), musici (Mozart, Paul McCartney, Kurt Cobain), acteurs (Charlie Chaplin, Marilyn Monroe, Brad Pitt) en staatslieden (van de laatste zeven Amerikaanse presidenten waren alleen George W. Bush en Jimmy Carter níét linkshandig).
Ze zijn creatiever, toch?
Zijn linkshandigen werkelijk creatiever en succesvoller? De beste studie naar het fenomeen is van Rik Smits, Het raadsel van linkshandigheid (2010), die alle mythen en populair-wetenschappelijke indianenverhalen tamelijk overtuigend doorprikt. Zelfs voor de theorie dat de hersenhelften zich bij linkshandigen anders specialiseerden, ontbreekt volgens hem overtuigend bewijs.
En zoals er ook Joden zonder gevoel voor humor of muzikaal talent te vinden zijn, zo kun je moeiteloos legendarische rechtshandigen aanwijzen. Wat dacht je van Einstein, Picasso of Bob Dylan?
Grappig genoeg zie je die drie rechtshandigen juist ten onrechte opduiken in veel linkshandigenlijstjes, samen met figuren als Napoleon, Caesar, Beethoven, Karel de Grote, Jeanne d’Arc. In onze ijver om genieën te annexeren keren wij linkshandigen het gewoon om: wie uitzonderlijk was, zal wel bij de sinistere club hebben gehoord.
Is het dan allemaal flauwekul, van dezelfde orde als het koppelen van karaktereigenschappen aan sterrenbeelden: louter stof voor verjaardagsfeestjes, bedrijfsuitjes en meisjesbladen? Welnee. Ik ben tegen de onttovering van de linkshandigheid. Al hoeven er niet eens magische krachten aan te pas te komen om het linkshandige wonder te duiden.
Je zou het freudiaans kunnen verklaren en denken dat de linkshandige uit is op compensatie voor de milde krenking die zijn anders-zijn betekent. Linkshandigen zijn zich allemaal ooit bewust geworden van hun uitzonderingspositie, zoals ik met mijn rode vulpen. Dat stimuleerde ons tot compensatiegedrag.
Talent komt voort uit gebrek
Twee linkerhanden? Ha, dan zullen wij wel even laten zien wie hier het meest bijdehand is! Een róde vulpen? Dan zullen we wel even laten zien wat we met dat demonische, in bloed gedoopte instrument kunnen aanrichten.
Vergelijk het met inenting. De linkshandige is in z’n jeugd anders en botst tegen obstakels aan, maar hij loopt er geen trauma’s van op, hij verandert er niet door in een psychopaat of seriemoordenaar. Nee, de dosering van het gif is precies goed om het immuunsysteem een stroomstoot te geven, waardoor de linkshandige juist beter gewapend is tegen de latere obstakels en problemen waar menig rechtshandige aan bezwijkt.
Talent komt voort uit gebrek, uit de underdog- of outcastpositie en de linkshandige is vanaf zijn prille begin geconfronteerd met hindernissen en praktisch ongemak. Denk aan blikopeners, ringbandmappen waarvan de spiraal afdrukken perst in je dierbare linkerhand. Denk aan gitaren en nagelschaartjes. Denk ook aan die plastic vorkjes die je bij de viskraam krijgt, met een kartelrandje aan één kant, namelijk de verkeerde.
Iedere linkshandige heeft zulke barrières op zijn eigen manier leren slechten. Ik heb lotgenoten gesproken die hun papier schuin houden, die hun hand in rare bochten wringen, die van ringbanden alleen de linkerpagina’s gebruiken, die het plastic vorkje met de bolle kant naar zich toe keren… Hun uitzonderingspositie maakt ze dwars en inventief. Vanaf hun kindertijd hebben ze geleerd de wereld anders te zien, de regels te relativeren, en sindsdien zijn ze er tegen ingeënt. In het diepst van hun gedachten zijn ze allemaal spookrijders.
We voelen feilloos aan wie er homoseksueel is of Joods,maar linkshandigen? Nee
De linkshandige zal bij elke opgelegde regel in zichzelf zeggen: voor mij is het anders. Van jongs af aan heeft hij alle instructies en etiquette moeten vertalen naar zijn eigen natuur – van het hanteren van scharen, blikopeners, tennisrackets en bestek tot het schudden van de juiste hand. In het verborgene van elke linkshandige groeit een eigenwijs wezen wiens wereld zich gedraagt naar zelfgemaakte wetten.
Here’s to the crazy ones. The misfits. The rebels. The troublemakers. The round pegs in the square holes. The ones who see things differently.
Inderdaad, zo opent de ‘Think Different’-commercial, waarin Apple zeventien iconische twintigste-eeuwse figuren eert slash voor z’n karretje spant, zoals Martin Luther King en Mahatma Gandhi. En wat blijkt? Het zijn allemaal linkshandigen!
Oké, nu overdrijf ik. Toch is het opvallend: van de zeventien zouden er statistisch gezien hooguit twee linkshandig moeten zijn (10 procent). Het zijn er op z’n minst vier (vier met zekerheid, over twee anderen geeft Google geen uitsluitsel). Dat is maar liefst twee keer zoveel!
En Steve zelf? Die was ambidexter (tweehandig), verklaart hij in een interview met Newsweek, waarin hij ook stelt dat de meerderheid van zijn werknemers linkshandig is: ‘Almost all of the really great technical people in computers that I’ve known are left-handed. Isn’t that odd?’ Concurrent Bill Gates is overigens ook linkshandig.
Blaas de mythe nieuw leven in
Nee, ik zie geen redenen voor de onttovering van de linkshandigheid. Er is juist alle reden om de mythe nieuw leven in te blazen, ongeveer zoals de linkshandige Michelangelo dat deed in de Sixtijnse Kapel. Daar liet hij Adam de goddelijke levenskracht door zijn línkervinger ontvangen! Pas na Michelangelo zijn we de eigenzinnige buitenstaanders in onze cultuur meer gaan waarderen dan de conformisten. Dat is een traditie die in de Renaissance begint en via de Romantiek (waar het ‘genie’ centraal stond) en het modernisme (met ‘vernieuwing’ als credo) doorwerkt in het heden: here’s to the crazy ones.
Linkshandigendag is meer iets voor rechtshandigen, voor die arme drommels die elkaar braaf hun rechterpootjes toesteken. Begroet elkaar voor één dag met links en draai je bestek om. Met wat oefenen word je misschien wel even geniaal.
😆Succes
